(tekst je objavljen u Progressive magazinu br. 226, april 2025)

Analiza Retail Zoom

BROJ KORPI KOJE SADRŽE PAŠTETE I NAMAZE RASTE

Svetsko tržište pašteta i namaza je poraslo sa 1,02 milijarde dolara u 2023. na 1,07 milijardi dolara u 2024. Očekuje se da će nastaviti da raste uz CAGR od 4,6%, dostižući 1,41 milijardu dolara do 2030. godine.

Trendovi i očekivanja
Termin ‘pašteta’ se odnosi na mešavinu za mazanje koja se obično pravi od jetre i masti pomešanih sa raznim vrstama mesa, začinskim biljem, začinima, a ponekad i dodatnim aromama kao što su vino ili rakija. Tržište se proteže kroz klasičnu maloprodaju, gurmanske prehrambene sektore, restorane i delikatese, opslužujući potrošače koji traže vrhunske i zanatske proizvode. Pored toga, porast e-trgovine i usluga dostave gurmanske hrane predstavlja potencijalne mogućnosti za proširenje tržišnog dosega. Međutim, rast tržišta pašteta suočava se sa nekoliko ograničenja, uključujući stroge propise o bezbednosti hrane i kratak rok trajanja proizvoda od pašteta. Razvoj alternativnih pašteta na bazi biljaka javlja se kao značajno područje za inovacije, kapitalizujući rastuću potražnju za veganskom i vegetarijanskom hranom.

TRŽIŠTE SRBIJE

Promocije su zaslužne za 43% prodatih količina kategorije
Na teritoriji Srbije, prema istraživanju kompanije Retail Zoom, a ako poredimo period od poslednjih godinu dana, zaključno sa periodom februar 2025, u odnosu na isti period prošle godine, dolazi do količinskog rasta od 1% kategorije, dok vrednosno kategorija pašteta i namaza raste brže, odnosno 6,3%. Ovaj količinski rast dolazi od nešto nižeg rasta cena po jedinici prodaje (kg) u odnosu na prošlu godinu od 5,2%. Takođe, na ovaj performans kategorije je uticao promo pritisak od 43% prodatih količina kategorije na promociji.
Segment pašteta beleži veliki volumenski rast od 4,4% i rast vrednosne prodaje od 8% uz porast prosečne cene po kilogramu od 3,2%. Namazi beleže pad količinske prodaje od 7,9% i pad vrednosne prodaje od 2,7%, uz porast prosečne cene po kilogramu od 5,7% u odnosu na prošlu godinu.

Po regionima
Podaci kompanije Retail Zoom se odnose na količinsko i vrednosno učešće pašteta i namaza na maloprodajnom tržištu Srbije u periodu od marta 2024. do februara 2025. godine. U toku posmatranog perioda u severnoj Srbiji je generisano po 32% prodatih količina i vrednosti kategorije. U Beograd, količinski posmatrano, ‘odlazi’ 29% prodaje, a vrednosno 32%, dok je kumulativno u regionu zapadne i istočne Srbije prodato 39% količina, što čini 36% vrednosno posmatrano.

Po kanalima prodaje
Najveće količine pašteta i namaza su u periodu od marta 2024. do februara 2025. godine prodate kroz kanal hiper i supermarketa (43% prodatih količina i 46% vrednosno), u kanalu malih radnji je prodato 20% količina i 18% vrednosno, a u kanalu srednjih i velikih radnji 37% količinski i 36% vrednosno.

Po veličini pakovanja
Ukoliko bismo posmatrali nekoliko osnovnih veličina pakovanja, možemo primetiti da pakovanje od 75g učestvuje sa 21% u prodatim količinama, pakovanje od 95g nosi takođe 21% količina, pakovanje od 125g ima 11% količina, 50g učestvuje takođe sa 11% i 130g sa 9% u ukupnim prodatim količinama. Sva preostala pakovanja pojedinačno imaju znatno manje učešće.

Analiza potrošačke korpe
Ako uzmemo u obzir Retail Zoom TIME analizu potrošačke korpe u modernoj trgovini, broj korpi u kojima se prodaju paštete i namazi raste 2,6% u odnosu na isti period prošle godine. Prosečna vrednost korpi u kojima se prodaju ovi proizvodi iznosi 197 dinara i raste 3,5% u odnosu na prethodnu godinu, dok prosečan broj proizvoda ove kategorije u korpi iznosi 1,9.
Penetracija u potrošačkoj korpi ovih proizvoda iznosi 4,9%. Proizvodi iz ove kategorije najviše su se prodavali u potrošačkoj korpi zajedno sa mesnim prerađevinama, hlebom/pekarskim proizvodima, ribljim konzervama, sirevima, mesnim narescima i jogurtom.

Po vrsti proizvoda
Paštete od mesa učestvuju sa 79% u ukupnim prodajnim količinama i čine 72% vrednosne prodaje, riblje paštete ‘nose’ 11% prodatih količina i 18% vrednosne prodaje, a ostatak čine vegetarijanske paštete sa po 10% prodatih količina i prodatih vrednosti. Naprodavanije vrste pašteta i namaza su jetrena (25% količina, 21% vrednosti), pileća (16% količinski, 14% vrednosno), kokošija (14% količinski, 17% vrednosno), čajna/svinjska (13% količinski, 12% vrednosno), humus (10% količinski i 9% vrednosno), tuna (8% količinski, 14% vrednosno), šunka (6% količinski, 4% vrednosno), dok ostale vrste imaju znatno manje učešće.

VEGE PAŠTETE/NAMAZI

Rast vođen promenama navika
Iako su vege paštete/namazi (humusi, tofu namazi, paštete od povrća i žitarica i slično) najmanji segment u celoj kategoriji, njihov rast je i dalje primetan sa 12% u količinama i 11% u vrednosti u odnosu na prošlu godinu. Njihova cena po jedinici prodaje (po kg) pada (1%) usled promotivnih akcija u odnosu na paštete od mesa i riblje paštete, pa možemo zaključiti da je njihov rast vođen i promenama navika potrošača kao što su zdrav život, post i slično.

Po kanalima prodaje
Vege paštete/namazi se najviše prodaju u kanalu hiper/supermarket, sa 68% količinske i 70% vrednosne prodaje. Kroz kanal velikih i srednjih radnji prođe 28% količina i 27% vrednosti, dok ostalo generiše kanal malih radnji.

Vodeći igrači: Paštete
Vodeći proizvođači u kategoriji pašteta su: Carnex, Droga Kolinska, DTD Ribarstvo, Neoplanta, Yuhor (po količinskom i vrednosnom tržišnom učešću, rangirani po abecednom redu).

Vodeći igrači: Vege paštete/namazi
Vodeći proizvođači u kategoriji vege pašteta/namaza su: Bolton, Carnex, Compass, Divan Garden, DTD Ribarstvo (po količinskom i vrednosnom tržišnom učešću, rangirani po abecednom redu). ç