(tekst objavljen u Progressive magazinu br. 69, februar 2010.)
Od svog nastanka do danas, ženske hulahop čarape, koje slave 50. rođendan, znatno su izmenjene, ojačane i usavršene. Odavno su više od modnog detalja i dosta otkrivaju o ličnosti koja ih nosi. Napredak u tehnologiji i promene modnih trendova vide se u ogromnom izboru modela: od tankih, gotovo providnih, preko mrežastih, čarapa koje oblikuju figuru, čarapa sa različitim stepenom kompresije za zatezanje nogu i stomaka ili podizanje donjeg dela leđa, ili onih sa anticelulit efektom, sve do zimskih grilonki.
Prva mašina za tkanje čarapa
Istorija čarapa duga je i bogata. Prvi pleteni primerci nađeni su u faraonskim grobnicama u starom Egiptu. Kada je tačno nastala tehnika pletenja i kakav je njen razvojni put, nije poznato, jer tekstil podleže zubu vremena. Veruje se da se u početku plelo prstima, a zna se da su severnoamerički Indijanci pleli drvenim štapićima. Zabeleženo je da su pletene vunene čarape pre nekoliko vekova nosili muškarci u Japanu i Kini, a u srednjem veku i u doba renesanse one se pominju kao sastavni deo odeće evropskih muškaraca. Jednu od najvažnijih etapa u nastanku čarapa označio je izum mašine za njihovo tkanje, koji je 1589. ‘potpisao’ apsolvent sa Kembridža Vilijam Li i koji je temelj savremenim mašinama. Inovacija je nastala iz prilično romantičnih pobuda – Vilijam se zaljubio u mladu sugrađanku koja nije pristajala na sastanak pod izgovorom da nema vremena jer mora da plete čarape. Ambiciozniji razvoj njegovog patenta usledio je tek u 18. veku, kada je mašinska proizvodnja čarapa stigla i u Ameriku, gde je unapređena.
Svila, pa najlon i streč
Ipak, tek početkom 20. veka postaje društveno prihvatljivo da žena pokaže svoje noge. Od tada su debele vunene čarape zamenjene svilenim čarapama koje širom planete postaju obavezan deo ženske garderobe, ali i statusni simbol. Zapravo, smatralo se nepristojnim izaći na ulicu bez čarapa. Najveći problem sa svilenim čarapama, međutim, bio je što su se lako i brzo cepale i što su bile prilično skupe. Veliki preokret i revoluciju u proizvodnji čarapa svakako predstavlja pronalazak sintetičkog najlona 1937, za šta možemo zahvaliti hemičarima iz laboratorije DuPont, tačnije Volasu Hjumu Karadersu. Prava histerija nastaje na Svetskoj izložbi u Njujorku 1939, kada su najlon čarape prvi put izložene i predstavljene javnosti. Prve hulahopke nisu izgledale kao današnje – nosile su se uz haltere i podvezice, bile su tanje od svilenih, ali znatno izdržljivije. U početku su bile privilegija imućnih, zato što su koštale dvostruko više od svilenih. Međutim, visoka cena nije bila presudna. Kada su se 1940. prvi put pojavile u američkim radnjama, žene su satima čekale u redovima da bi ih kupile. Prema nekim podacima, do kraja te godine, u Americi je prodato više od 60 miliona pari najlon čarapa. Sledeći važan momenat je pronalazak streča 1950, koji je konačno uveo ‘demokratiju’ u svetu čarapa – svako je, bez obzira na težinu ili specifičnosti svoje telesne konstitucije, dobio priliku da ih nosi.
Pronalazak likre
Proizvođači su ipak i dalje bili prilično nezadovoljni finalnim proizvodom. Najveći problem bio je nedostatak rastegljivosti, zbog čega su se čarape gužvale, a ženama je bilo teško da pronađu odgovarajuću veličinu. Zato je važna 1958. godina, kada je Joe Shiver iz američkog koncerna DuPont stvorio likru, koja je postala sastavno vlakno čarapa. One su tada napokon počele savršeno da prijanjaju, a rešen je i problem veličina, jer je jedan broj pristajao mnogim ženama. Francuz Allan Gant je 1959. u SAD-u izmislio prve hulahop čarape sa gaćicama (pantyhose), a kompanija Glen Mills Raven počela je njihovu masovnu proizvodnju. Ove čarape bile su bukvalno neprozirne gaćice ušivene sa prozirnim ‘crevom’ čarape. Sredinom šezdesetih godina prošlog veka se počelo sa proizvodnjom čarapa bez šava, što se poklopilo sa trendom nošenja mini suknje. Sedamdesetih, čarape sa likrom doživele su pravu ekspanziju, a do sredine osamdesetih više od polovine proizvođača odlučilo se za implementaciju likre. Devedesetih godina, brojni svetski proizvođači počeli su i sa primenom creora elastana, prepoznavši njegovu elastičnost i jednostavnost upotrebe.
Najnoviji trendovi
Savremeno likra elastansko vlakno, pomešano sa drugim poliamidnim vlaknima, ima jedinstvena svojstva (mala težina, prozirnost, lako upijanje vode, ne deformiše se na visokoj temperaturi, lakoća održavanja) i visoku elastičnost – može se rastegnuti sedam puta duže od svoje prvobitne dužine. Ciklus proizvodnje čarapa sastoji se od sledećih koraka: istraživanje i razvoj, proces predenja i oblaganja vlakna, pletenje, šivenje, bojenje, kontrola kvaliteta i pakovanje. Renomirani proizvođači koriste vrhunska vlakna, kao što su nilit, fulgar, creora, lycra. Za proizvodnju jednog para hulahop čarapa potrebno je 14 kilometara najlon vlakna. Vlakna od kojih se danas prave čarape su obavijena, multi-vlakna (obično i najlon i elastan) ili multi-layer (obložena). Prateći svetske tehnološke trendove, vrhunski evropski proizvođači čarapa podižu moderno opremljene pogone za proizvodnju ženskih čarapa i kod nas. Stručno usavršavanje i kontinuirano praćenje svetskih modnih trendova, rezultiralo je kvalitetom i vrhunskim dizajnom proizvoda. Čarape se izrađuju od visokokvalitetnih poliamidnih vlakana u kombinaciji sa vrhunskim elastanima i efektnim predivima. U procesu bojenja, koriste se savremene boje visoke postojanosti, koje pripadaju redu najkvalitetnijih boja za ovu oblast tekstilne industrije. Poseban akcenat se stavlja na razvoj i dizajn čarapa kako bi odgovorile potrebama savremenih žena – omogućavaju bolje prijanjanje individualnom obliku tela, lagane su i izuzetno prijatne za nošenje, ne iritiraju i ne stežu. I na našem tržištu su u ponudi čarape koje oblikuju ili izdužuju figuru, sprečavaju pojavu celulita, imaju efekat masaže ili greju, čarape koje prate najnovije modne trendove – boje i dezene. Najpoznatiji brendovi hulahop čarapa su, između ostalih, Falke, Wolford i na evropskom tržištu vrlo popularne italijanske čarape Glamour, Pompea, Golden Lady, Levante, Elledue.
Sanja Uskoković,
Marketing Manager
Modital d.o.o.